ไขความลับ ใน 'ความลับของเลนเชน"

ความเป็นผู้ใหญ่และความเป็นเด็กใน “ความลับของเลนเชน”

     ในหนังสือวรรณกรรมสำหรับเด็ก ประเด็นที่ขาดไปไม่ได้เลยในแทบทุกเรื่อง คงหนีไม่พ้นประเด็น “ความเป็นผู้ใหญ่และความเป็นเด็ก”ในวรรณกรรมเรื่องนั้นๆนั่นเอง เพราะผู้ใหญ่และเด็กต่างมีความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดกันมาก(ครอบครัว) แต่ผู้ใหญ่และเด็กกลับมีมุมมองต่อโลกที่ไม่เหมือนกัน เสมือนพวกเขาอยู่โลกคนละใบ ดังนั้นเมื่อโลกสองใบที่แตกต่างกัน ต้องมาอยู่ด้วยกันอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้นั่นก็ทำให้เรื่องธรรมดาๆเกิดเป็นประเด็นที่น่าสนใจขึ้นมาได้และในเรื่อง “ความลับของเลนเชน” เองก็เช่นกัน

     ความลับของเลนเชน คือเรื่องราวของเลนเชนเด็กผู้หญิงที่มักถูกพ่อแม่ขัดใจไปซะทุกเรื่อง เธอจึงตัดสินใจไปหาแม่มดฟรานซิสกาเพื่อแก้ไขปัญหานี้ แม่มดให้น้ำตาลวิเศษเธอสองก้อน เมื่อพ่อแม่ของเธอกินน้ำตาลเข้าไปพวกเขาจะตัวเล็กลงครึ่งหนึ่งทุกครั้งที่ขัดใจเธอ ในตอนแรกเลนเชนก็รู้สึกสนุก แต่เมื่อนานวันเข้าเธอก็พบความจริงว่าเธอไม่ได้ต้องการให้มันเป็นแบบนี้ เธอจึงกลับไปหาแม่มดเพื่อถอนคำสาป แต่วิธีถอนคำสาปกลับทำให้เธอต้องตกเป็นคนที่โดนสาปซะเอง เมื่อไม่อยากตัวเล็กลงครึ่งหนึ่งเธอจึงกลายเป็นเด็กว่านอนสอนง่าย จนพ่อแม่เริ่มกังวลว่าเธอสูญเสียความเป็นตัวเองไป ในที่สุดเธอจึงเล่าความลับเรื่องแม่มดและน้ำตาลวิเศษให้พ่อและแม่ฟัง และสุดท้ายพวกเขาก็หาทางออกของปัญหานี้ได้

อุปนิสัยตัวละครผู้ใหญ่ พ่อ และ แม่

1.       มีเหตุผล ทราบได้จากบทสนทนาระหว่างเลนเชนกับพ่อแม่

“พ่อขอสักห้ามาร์กสิ หนูจะเอาไปกินไอติมให้จุใจเลย!”          “พอได้แล้วลูกกินไอติมมากๆเดี๋ยวก็ปวดท้องหรอก”

“แม่คะ ขัดรองเท้าให้หนูหน่อยสิ”                                              “ทำเองสิจ๊ะ ลูกน่ะโตพอที่จะทำอะไรๆได้เองแล้ว”

 (ความลับของเลนเชน, มิฆาเอ็ล เอ็นเด้, หน้า56)

จากข้อความข้างต้น ทั้งพ่อและแม่ต่างก็มีเหตุผลที่ไม่ทำตามใจเลนเชนทั้งคู่ซึ่งล้วนเป็นเหตุผลที่สมควรและหวังดี

2.       รักลูก ทราบได้จากในตอนที่ทั้งพ่อและแม่ตัวเล็กลงทั้งยังหวาดกลัวเลนเชนซึ่งกลายเป็นว่าตัวใหญ่กว่า แต่เมื่อเธอได้รับบาดเจ็บก็ทนฟังลูกร้องไม่ได้ รีบออกมาช่วยทำแผลทันทีแม้จะทำด้วยความยากลำบาก

3.        สุขุมใจเย็น เห็นได้ชัดในตัวคุณพ่อ ทราบได้จากตอนที่ตัวเองตัวเล็กลง และภรรยาตัวเล็กลงเขาก็มีสติและพยายามคิดหาทางแก้ไข รวมถึงเมื่อเลนเชนเล่าความลับทั้งหมดให้ฟัง  พ่อก็ขบคิดจนรู้ได้ว่าจะแก้ไขปัญหาอย่างไร

อุปนิสัยตัวละครผู้ใหญ่แม่มดฟรานซิสกา

1.       เจ้าเล่ห์ ทราบได้จาก หลังจากคุยกับเลนเชนและได้มอบน้ำตาลวิเศษให้เธอ แม่มดก็เอ่ยขึ้นว่า”หวังว่าคงได้พบกันอีก” (ความลับของเลนเชน, มิฆาเอ็ล เอ็นเด้, หน้า63)พร้อมยิ้มอย่างมีเลศนัย ราวกับว่าเธอก็รู้อยู่แล้วว่าเลนเชนจะต้องได้รับบทเรียนและกลับมาหาเธอ

อุปนิสัยตัวละครเด็ก เฮเลนา หรือ เลนเชน       

1.       เอาแต่ใจ ทราบได้จากบทบรรยายในช่วงแรกที่ว่า “ปกติแล้วเธอเป็นเด็กที่น่ารัก หรืออย่างน้อยก็ตราบเท่าที่พ่อแม่ของเธอทำตัวมีเหตุผลและ ‘ยอมทำตามที่เธอต้องการ’ ” และ คำพูดของเลนเชนตอนที่พบกับแม่มด “พวกเขาไม่เคยยอมทำอย่างที่หนูต้องการเลย” หรือคำพูดของเลนเชนเมื่อพ่อแม่ตัวเล็กลงแล้ว “นี่แหละคือผลของการที่พ่อแม่ไม่เชื่อฟังหนู ทางที่ดีหนูว่าพ่อกับแม่ควรจะเลิกขัดใจหนูได้แล้ว” ความเอาแต่ใจของเธอเองก็เป็นเหตุให้เกิดเรื่องราวทั้งหมดขึ้นด้วย

2.       มีความกล้า ทราบได้จากการที่เลนเชนเดินออกไปตามหาแม่มดด้วยตัวคนเดียว ถามทางตำรวจ ฝ่าฝน และออกเดินทางไปหาแม่มดเพื่อถอนคำสาปด้วยตัวคนเดียว

3.       รักครอบครัว (พ่อและแม่) ทราบได้จาก ถึงแม้เธอจะต้องเป็นคนโดนคำสาปในเองเธอก็ยอมเพื่อให้พ่อแม่กลับมาเป็นเหมือนเดิม

เมื่อพ่อแม่กลายเป็นปัญหา สามารถกล่าวได้เลยว่าความลับของเลนเชน” เรื่องราวทั้งหมดเกิดจากความขัดแย้งระหว่างผู้ใหญ่และเด็ก

“พวกเขามีจำนวนมากกว่าหนู”

 “พ่อแม่มักจะเออออกันอยู่สองคน”

“แถมสองคนนั้นยังตัวใหญ่กว่าหนูอีก”

(ความลับของเลนเชน, มิฆาเอ็ล เอ็นเด้, หน้า62)

“ความลับของเลนเชน” เล่าเรื่องราวผ่านมุมมองของเด็กซึ่งก็คือเลนเชน ดังนั้นจากคำพูดข้างต้นทำให้ทราบได้ถึงมุมมองของเด็กที่รู้สึกว่าตัวเองถูกกด ถูกรุม โดยพ่อแม่ที่ทั้งมีจำนวนมากกว่าและมักจะคิดเหมือนกันเสมอ แถมตัวใหญ่กว่าอีก เท่ากับว่าพวกเขามีอำนาจเหนือเด็กนั่นเอง เมื่อรวมเข้ากับความไม่ประสาของเด็กที่ไม่สามารถแยกแยะความหวังดีของผู้ใหญ่ได้ ก็ทำให้เกิดความขัดแย้งกันขึ้นนั่นเอง เป็นที่มาให้เลนเชนเลือกแก้ปัญหาแบบเด็กๆ คือ หาแม่มดสักคนมาช่วยเธอ

“ฉันจะมอบน้ำตาลวิเศษให้เธอสองก้อน...และเมื่อใดที่พวกเขาขัดใจเธอ พวกเขาจะตัวเล็กลงครึ่งหนึ่งทุกครั้ง”
                                                                                                                                       (ความลับของเลนเชน, มิฆาเอ็ล เอ็นเด้, หน้า63)

ข้อความข้างต้นเป็นประโยคสำคัญของเรื่อง ในเมื่อเด็กมักไม่เคยโทษว่าปัญหาที่เกิดตัวก็มีส่วนผิดอยู่แล้วและเลนเชนก็เป็นหนึ่งในนั้น แม่มดจึงมอบของวิเศษ(คำสาป)ที่จะช่วยแก้ปัญหาของเธอให้

น้ำตาลสองก้อนนั้นทำให้พ่อแม่ตัวหดเล็กลง และเกิดการสลับบทบาทระหว่างผู้ใหญ่และเด็ก ทำให้เลนเชนรู้สึกมีอำนาจ เช่นสั่งให้พ่อแม่มาดูการ์ตูนกับเธอ สั่งให้พวกเขาเข้านอนในรถตุ๊กตา เป็รต้น และทำให้พ่อแม่รู้สึกหวาดกลัวเลนเชนทราบได้จากเหตุการณ์ที่พ่อแม่พยายามซ่อนตัวจากเธอ ดังข้อความต่อไปนี้

“ออกมาเดี๋ยวนี่นะ!”เธอสั่งเสียงลั่น     “พ่อกับแม่กลัวลูก พ่อกับแม่จะไม่ออกไปเด็ดขาด”

(ความลับของเลนเชน, มิฆาเอ็ล เอ็นเด้, หน้า74)

เป็นอีกหนึ่งเหตุการณ์ที่สะท้อนเรื่องมุมมองของคนที่ตัวเล็กกว่า หรือมุมมองของเด็กๆที่มีต่อผู้ใหญ่นั่นเอง

เมื่อพ่อแม่ตัวเล็กลงก็ทำให้เลนเชนเริ่มรู้ว่าเธอไม่สามารถใช้ชีวิตได้ด้วยตัวเอง เลนเชนนอนร้องไห้เพราะกลัวเสียงฟ้าร้องฟ้าฝ่า,เปิดฝาปลากระป๋องเองก็ทำไม่ได้จนโดนบาด, เธอออกจากบ้านโดยไม่ปิดประตูบ้าน และพอไม่ลืมปิดก็รีบออกไปเล่นจนลืมเอากุญแจไปด้วยทำให้เข้าบ้านไม่ได้ และไม่มีเงินซื้ออาหาร พอสนุกก็ลืมเรื่องพ่อแม่แต่พอกลับมาบ้านก็มานึกกังวล ทั้งหมดนี้ก็เป็นเพราะเธอยังเด็กอยู่นั่นเอง

เธอเริ่มกลัวถ้าจะสูญเสียพ่อกับแม่ไปเธอจึงกลับไปหาแม่มดอีกครั้ง การแก้ไขปัญหาด้วยตัวเองไม่ใช่เรื่องง่าย เลนเชนก็ต้องทนลำบากหน่อยเพื่อแก้ไขสิ่งที่เธอทำผิด สังเกตได้จากการเดินทางไปหาแม่มดก่อนและหลังเกิดเรื่อง ครั้งแรกเมื่อเธอเปิดประตูบ้านของแม่มด เบื้องหน้าคือทะเลสีฟ้าสดใส เธอขึ้นเรือและเรือก็แล่นไปโดยไม่ต้องออกแรงพายสักนิด แต่เมื่อเธอกลับไปครั้งที่สอง หลังประตูกลับเป็นพื้นน้ำแข็งเย็นยะเยือก ระยะทางก็ไกลมากเธอต้องเดินด้วยความระวังที่ละก้าวๆอย่างยากลำบาก และการถอนคำสาปนี้ กลับเป็นบ่วงรัดคอตัวเธอเองเพราะเธอต้องกินน้ำตาลพวกนั้นแทนพ่อกับแม่ ทำให้ต่อจากนี้เธอจะดื้อกับพ่อแม่ไม่ได้อีก

“เด็กทั่วๆไปต้องมีดื้อบ้างเป็นบางครั้ง นี่ลูกไม่มีความเป็นตัวของตัวเองแล้วหรอ”

“พ่อแม่อยากให้ลูกดื้อบ้าง อยากให้เถียงพ่อแม่บ้าง...”
                                                                                                                         (ความลับของเลนเชน, มิฆาเอ็ล เอ็นเด้, หน้า96)

มาถึงจุดที่เลนเชนทำตัวเป็นเด็กดีมากเพราะเธอไม่อยากตัวเล็กลงครึ่งหนึ่ง จนพ่อกับแม่กังวลว่าลูกสาวจะเสียความเป็นตัวของตัวเองไป จากข้อความข้างต้นทำให้ทราบได้ว่าผู้ใหญ่ไม่ได้ต้องการให้เด็กทำตามไปทุกเรื่องเหมือนหุ่นยนต์ และก็ยอมรับได้ถ้าเด็กจะเถียงบ้างเพราะมันคือธรรมชาติของเด็ก

     ในที่สุดเลนเชนก็ยอมเล่าความลับเรื่องแม่มดและน้ำตาล พ่อและแม่ต่างเห็นใจเธอมาก ต่อมาพ่อก็คิดได้ว่าป่านนี้น้ำตาลคงจะย่อยไปไม่เหลือในตัวเลนเชนแล้ว ฉะนั้นเลนเชนก็น่าจะดื้อกับพ่อแม่ได้บ้างแล้ว จากเหตุการณ์ทั้งหมดเลนเชนก็ได้รับบทเรียนครั้งใหญ่

แม้น้ำตาลสองก้อนนั้น และแม่มดจะนำปัญหามากมายมาให้ครอบครัวของเลนเชน แต่มองอีกมุมมันก็ช่วยแก้ปัญหาของเธอได้จริงๆ เพราะทั้งสามคนปฎิบัติต่อกันดีขึ้น ทราบได้จากข้อความต่อไปนี้

“เลนเชนจะพูดแย้งพ่อกับแม่ของเธอแต่เฉพาะเวลาที่จำเป็นเท่านั้น

ไม่ใช่พร่ำเพรื่อเหมือนแต่ก่อน พ่อแม่เองก็ปฏิบัติแบบเดียวกันกับเลนเชน”

(ความลับของเลนเชน, มิฆาเอ็ล เอ็นเด้, หน้า98)

     เพราะมุมมองที่ต่างกันจึงทำให้ผู้ใหญ่และเด็กเกิดความขัดแย้งด้วยกันเป็นเรื่องปกติเพราะต่างฝ่ายต่างมีเหตุผลของตัวเอง แต่การที่เราขัดแย้งกันครั้งหนึ่งไม่ได้หมายความว่าเราจะต้องขัดแย้งกันตลอดไปในทุกๆเรื่อง เพียงแค่แย้งในเวลาที่จำเป็นจริงๆก็พอ เหมือนอย่างที่ครอบครัวเลนเชนทำ เพราะสุดท้ายเด็กก็ต้องการผู้ใหญ่ ต่างฝ่ายต่างต้องมีความสัมพันธ์ต่อกัน ฉะนั้นการแก้ไขปัญหาก็คือการปรับตัวเข้าหากันนั่นเอง

 โดย เจลดา